Wprowadzenie
Rok liturgiczny jest faktycznie połączonymi kilkoma kalendarzami. Z tego powodu niektóre święta mogą wejść ze sobą w kolizję. W szczególności dotyczy to świąt powiązanych z Bożym Narodzeniem, które jest synchronizowane z kalendarzem słonecznym i świąt powiązanych z Wielkanocą, której termin jest ustalony w kalendarzu księżycowym.
Zazwyczaj w przypadku kolizji terminów liturdzy wybierają sobie jedno z nich i odprawiają nabożeństwo poświęcone jednemu z nich. Niektóre kościoły nawet posuwają się do robienia hierarchii świąt i powiązanych z nimi algorytmów oznaczania, które ze świąt należy świętować. Zazwyczaj bardziej lub mniej formalnie oznacza to uznanie jednych świąt za ważniejsze niż inne.
W tym roku zbliżenie się terminów Niedzieli Palmowej i Święta Zwiastowania Marii Pannie nakłoniło mnie do refleksji nad właściwym obsłużeniem takiego zbiegu świąt. W końcu oba święta mają podobną wymowę. Mesjasz przychodzi do swojego ludu. Co prawda jedno z nich opowiada o najbardziej początkowym początku ziemskiej misji Chrystusa, a drugie przypomina nam jak Jezus wjechał na ostatnią prostą swojej działalności. To dwie perspektywy na to samo dzieło zbawienia.
Pomyślałem sobie, że skoro sedno obu świąt jest to samo, to można opracować łączony porządek liturgiczny. Co prawda dwie perspektywy wymagają ujęcia dialektycznego, ale na dialektyce stoi luterańska teologia, więc dla kaznodziei po studiach teologicznych nie powinno być trudnym zadaniem przedstawienie tematu z obu perspektyw.
Poniżej załączam propozycję dostosowania do podwójnego święta porządku liturgicznego używanego w KEA w RP.
Pewną trudnością jest wybór, które części zmienne wybrać w nabożeństwie łączonym. W nabożeństwie nie ma miejsca, żeby wszystko robić podwójnie. W tym przypadku mieliśmy ułatwienie.
Introit Niedzieli Palmowej semantycznie jest bliski Kyrie. Hebrajskie Hosanna i greckie Kyrie eleison są swoimi bliskimi synonimami. Psalm 69 zawierający prośby do Boga o wyzwolenie i ratunek dobrze oddaje naturę części liturgicznej Kyrie. Jeśli introit z Niedzieli Palmowej wstawiamy w miejsce Kyrie, to Introit ze Święta Zwiastowania już nie ma konkurencji.
Warto zaznaczyć, że w tej propozycji Kyrie składa się z 4 części, a nie klasycznie 3. To zmienia nieco akcenty symboliczne. Z podkreślenia trynitarnego charakteru odbiorcy (3 – liczba boska) przechodzimy do podkreślenia powszechnego charakteru nadawcy (4 – symbol całego świata).
Kolejnym ułatwieniem jest fakt, że Gloria in excelsis jest parafrazą fragmentu pierwszego rozdziału Ewangelii Łukasza. Jeśli ten jeden raz zdecydujemy się na włożenie tam biblijnego tekstu źródłowego, to tekst Ewangelii Zwiastowania Marii Pannie już jest w liturgii, więc tekst Ewangelii Niedzieli Palmowej może spokojnie zająć miejsce Ewangelii.
Co do pozostałych tekstów i części zmiennych to w propozycji łączonej liturgii zdałem się na subiektywne odczucia na temat współgrania tekstu z oboma świętami. Przy czym starałem się, żeby było po równo tekstów przewidzianych dla każdego święta.
Liturgia zbiegu Niedzieli Palmowej i Święta Zwiastowania Marii Pannie (części zmienne)
Legenda:
L – Liturg; Z: Zbór; M: Mężczyźni; K: Kobiety
Introit (Ps 19,2-7)
L: Niebiosa opowiadają chwałę Boga, A firmament głosi dzieło rąk jego.
Z: Dzień dniowi przekazuje wieść, A noc nocy podaje wiadomość.
L: Nie jest to mowa, nie są to słowa, Nie słychać ich głosu...
Z: A jednak po całej ziemi rozbrzmiewa ich dźwięk I do krańców świata dochodzą ich słowa... Tam na nich słońcu postawił namiot,
L: A ono jak oblubieniec wychodzi ze swej komnaty, Raduje się jak bohater, biegnąc swą drogą.
Z: Z jednego krańca niebios wychodzi I biegnie do drugiego krańca, I nic się nie ukryje przed jego żarem.
Kyrie (Ps 69 nn)
L: Wybaw mnie, Boże, Bo wody grożą duszy mojej!
Z: Niech się nie zawiodą z mego powodu Ci, którzy cię oczekują, Boże, Panie Zastępów! Niech przeze mnie nie okryją się hańbą Ci, którzy cię szukają, Boże Izraela!
L: Ale ja modlę się do ciebie, Panie, czasu łaski; Boże, wysłuchaj mnie w wielkiej dobroci swojej, W prawdzie zbawienia twojego!
Z: Wyrwij mię z błota, abym nie ugrzązł, Wyzwól mnie od nieprzyjaciół moich i z głębin wód!
L: Wysłuchaj mnie, Panie, bo dobrą jest łaska twoja, Według wielkiego miłosierdzia twego wejrzyj na mnie!
Z: Nie zakrywaj oblicza swego przed sługą swoim, Kiedy jestem strapiony. Rychło wysłuchaj mnie!
L: Zbliż się do mnie, wyzwól mnie; Wybaw mnie przez wzgląd na nieprzyjaciół moich!
Z: Ja zaś jestem nędzny i zbolały; Niech zbawienie twoje podniesie mnie, Boże!
Gloria in excelsis (Łk 1:26-38)
L: A w szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do miasta galilejskiego, zwanego Nazaret,
Z: Do panny poślubionej mężowi, któremu było na imię Józef, z domu Dawidowego, a pannie było na imię Maria.
M: I wszedłszy do niej, rzekł: Bądź pozdrowiona, łaską obdarzona, Pan z tobą, błogosławionaś ty między niewiastami.
L: Ale ona zatrwożyła się tym słowem i rozważała, co by mogło znaczyć to pozdrowienie. + I rzekł jej anioł:
M: Nie bój się, Mario, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. + I oto poczniesz w łonie, i urodzisz syna, i nadasz mu imię Jezus. + Ten będzie wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego. I da mu Pan Bóg tron jego ojca Dawida. + I będzie królował nad domem Jakuba na wieki, a jego królestwu nie będzie końca.
Z: A Maria rzekła do anioła:
K: Jak się to stanie, skoro nie znam męża?
L: I odpowiadając anioł, rzekł jej:
M: Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię. Dlatego też to, co się narodzi, będzie święte i będzie nazwane Synem Bożym. + I oto Elżbieta, krewna twoja, którą nazywają niepłodną, także poczęła syna w starości swojej, a jest już w szóstym miesiącu. + Bo u Boga żadna rzecz nie jest niemożliwa.
Z: I rzekła Maria:
K: Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa twego.
L: I anioł odszedł od niej.
Czytania
Księga Izajasza 7:10-14
I znowu rzekł Pan do Achaza tak: Proś dla siebie o znak od Pana, twego Boga, czy to głęboko w podziemiu, czy to wysoko w górze! Na to odpowiedział Achaz: Nie będę prosił i nie będę kusił Pana. Wtedy Izajasz rzekł: Słuchajcie, domu Dawidowy! Czy mało wam tego, że nużycie ludzi, to jeszcze mojego Boga nużycie? Dlatego sam Pan da wam znak: Oto panna pocznie i porodzi syna, i nazwie go imieniem Immanuel.
List św. Pawła do Filipian 2,5-11
Takiego bądźcie względem siebie usposobienia, jakie było w Chrystusie Jezusie, Który chociaż był w postaci Bożej, nie upierał się zachłannie przy tym, aby być równym Bogu, Lecz wyparł się samego siebie, przyjął postać sługi i stał się podobny ludziom; a okazawszy się z postawy człowiekiem, Uniżył samego siebie i był posłuszny aż do śmierci, i to do śmierci krzyżowej. Dlatego też Bóg wielce go wywyższył i obdarzył go imieniem, które jest ponad wszelkie imię, Aby na imię Jezusa zginało się wszelkie kolano na niebie i na ziemi, i pod ziemią I aby wszelki język wyznawał, że Jezus Chrystus jest Panem, ku chwale Boga Ojca.
Ewangelia św. Jana 12:12-19
Nazajutrz liczna rzesza, która przyszła na święto, usłyszawszy, że Jezus idzie do Jerozolimy, Nabrała gałązek palmowych i wyszła na jego spotkanie, i wołała: Hosanna! Błogosławiony, który przychodzi w imieniu Pańskim, król Izraela! A Jezus znalazłszy oślę, wsiadł na nie, jak napisano: Nie bój się, córko syjońska! Oto król twój przychodzi, siedząc na źrębięciu oślicy. Tego początkowo nie zrozumieli uczniowie jego, lecz gdy Jezus został uwielbiony, wtedy przypomnieli sobie, że to było o nim napisane i że to uczynili dla niego. Świadczyła więc o nim rzesza, która z nim była, gdy Łazarza wywołał z grobu i wzbudził z martwych. Dlatego lud wyszedł na jego spotkanie, ponieważ usłyszeli, że On dokonał tego cudu. Tedy mówili faryzeusze między sobą: Widzicie, że nic nie wskóracie, oto cały świat poszedł za nim.
Teksty kazalne:
1. Iz 50: 4-10
2. Iz 7,10-14
3. Łk 1,26-38
4. Ga 4:4-7
5. J 12:12-19
6. Flp 2:5-11
Antyfona
L: Dusza moja będzie się chlubić Panem!
Z: Niechaj słuchają pokorni i weselą się!
