Jakie jest biblijne znaczenie tytułowych pojęć? W których fragmentach Pisma Świętego one występują? I co wynika z tego dla naszego życia?
Chaos
Słowo Chaos pojawia się w Biblii już na samym jej początku w Rdz. 1:2. Jest to określenie stanu Ziemi w początkowej fazie stworzenia. Niektóre przekłady w tym miejscu używają słów Bezład, Niekształtna lub ich pochodnych form. W tym fragmencie chaosowi towarzyszy pustka, próżnia. Jest to też jedyny werset, w którym tłumacze polskich przekładów zdecydowali się użyć słowa Chaos. Słowo, które autorzy przekładu Biblii Warszawskiej w Rdz 1:2 zdecydowali się przetłumaczyć jako Chaos, występuje w 18 innych miejscach Starego Testamentu i odnosi się do różnych rzeczywistości:
• w Pwt 32:10 odnosi się do pustyni, w Hi 6:18 jest to cecha sezonowych strumyków, które w porze suchej wysychają, w Iz 45:18 jest antonimem celu powstania Ziemi;
• w 1. Sam 12:21, w Iz 41:29 i w Iz 44:9 określa alternatywnych bogów wobec JHWH, w Iz 40:17 określa wynik porównania obcych narodów z Bogiem Izraela;
• w Iz 45:18 i w Iz 49:4 określa czynność niemogącą przynieść oczekiwanych skutków: w Hi 12:24 i w Ps 107:40 określa cel bezmyślnych ludzi, w Iz 29:21 odnosi się do tego, co złośliwi mogą dać sprawiedliwemu, w Iz 59:4 określone tym słowem jest poleganie na kłamstwie;
• w Hi 26:7 określa przestrzeń pod kierunkiem północnym, zestawienie z Ziemią zawieszoną nad niczym jest niezbyt jasną wskazówką, występuje to w katalogu rzeczy, które Bóg robi, ale człowiek nie może pojąć;
• w Iz 24:10 i w Iz 34:11 określenie zburzonego miasta, w Jer 4:23 opis zniszczenia nawiązujący do Rdz. 1:2 jako stanu, od którego będzie możliwa odbudowa.
Na podstawie powyższej analizy, można stwierdzić, że biblijny Chaos, to coś, w czym nie ma niczego użytecznego. Gdy odnosi się do zachowań i działań, to jest określeniem pejoratywnym, gdyż działania określane jako chaotyczne przyczyniają się do spadku użyteczności istniejących rzeczy. Gdy Chaos jest cechą jakiegoś obiektu, to jest to neutralne określenie, gdyż określa obiekt, który choć sam w sobie jest na najniższym poziomie użyteczności, to może być przekształcony w coś innego, o innym poziomie użyteczności.
Przykładem Chaosu w moim życiu jest aktualnie moja firma. Na razie istnieje jedynie w postaci dokumentów związanych z uzyskaniem dotacji na założenie działalności gospodarczej, szablonu strony internetowej, kilku książek branżowych i kilku pomysłów w mojej głowie. Do momentu rozliczenia dotacji będzie ona (mam nadzieję, że w coraz mniejszym stopniu) chaotyczna. Podobnie w neutralnym znaczeniu chaotyczne jest niemal wszystko, w początkowym stadium istnienia, np.: plac budowy.
Chaotyczna w negatywnym sensie jest np.: praca ponad siły, przeciążanie maszyn, niszczenie, marnotrastwo.
Porządek
Słowo Porządek występuje w Biblii wielokrotnie jako określenie:
• praw przyrody: Hi 38:33, Ps 148:6;
• zasad funkcjonowania w społeczności, w tym w społeczności wierzących: 2 Krl 9:11, 2 Krl 9:20, 1. Krn 6:17, Ps 110:4, Iz 38:1, Jer 5:25 (porządek może być zniszczony), Zach 3:7,1 Kor 14:40, 1 Kor 15:23, 2. Kor 9:13, 2. Kor 12:20, Tyt 1:5, Heb 5-7, Heb 9:10, 1. Ptr 2:13;
• cecha Boga i sprawiedliwych: Rz 10:3, 1 Kor 14:33.
Analiza powyższych fragmentów biblijnych wskazuje, że porządek jest pożądanym stanem i wiąże się z przestrzeganiem stabilnych reguł. Najwięcej uwagi poświęca się w Biblii porządkowi społecznemu. Wynika to prawdopodobnie z tego, że człowiek, do którego adresowane są te księgi, ma istotny wpływ na jego kształtowanie. Możliwe jest funkcjonowanie kilku różnych porządków regulujących tę samą kwestię np. w Heb 5-7 są porównywane 2 Porządki kapłaństwa: Melchisedeka i Aarona. Oba są akceptowane przez Boga, jednak różnią się, przez co mają zastosowanie w różnych sytuacjach. Zatem prawdziwą sztuką porządku jest umiejętne dopasowanie funkcjonujących praw do sytuacji, w której się znajduje.
Znacznie mniej miejsca w Biblii poświęca się porządkowi praw przyrody. Człowiek nie ma wpływu na ich kształtowanie, więc wzmianki o nich służą jedynie do podkreślenia mądrości i mocy Bożej. Co charakterystyczne w opisie stworzenia świata w Rdz. 1 przez pierwsze 3 dni stworzenia Bóg działa przede wszystkim poprzez rozdzielanie tego, co się w pierwotnym chaosie znajdowało, zbierając powstałą materię w jednolitych grupach. Pozwoliło to wydzielić przygotowane przestrzenie dla kolejnych stworzeń.
Istotą porządku jest przygotowanie warunków do właściwego działania mającego doprowadzić do realizacji postawionych sobie twórczych celów.
W moim życiu jednym ze źródeł porządku jest uporządkowanie mojej wiedzy teologicznej przy użyciu studiów teologicznych, co ma mi pomóc świadomie kroczyć przez świat. Poza tym w tworzonym właśnie przedsiębiorstwie tworzę procedury, instrukcje i standardy, które uporządkują moje działania, tak abym nie zgubił się w działaniu firmy zanim nie nabiorę doświadczenia. Innymi przykładami działań prowadzących do porządku są: sprzątanie, rachunek sumienia, planowanie, nauka, szukanie reguł.
Twórczość
Słowo Twórczość nie występuje w Biblii. Występują za to inne słowa bazujące na tym samym rdzeniu:
• Stwórca – odnosi się do Boga, fakt bycia stwórcą w Biblii jest jednym z argumentów przemawiającym za autorytetem, suwerennością i władzą Boga nad stworzeniem. Pwt 32:6, Hi 4:17, 32:22, 35:10, 36:3, 40:19, Ps 149, Przyp 14:31, Kazn 12:1, Iz 27:11, 40:28, 43:15, 44:24, 45:9-18, 54:5, 64:8, Jr 10:16, 51:19, Mt 19:4, Rz 1:25, 1. Ptr 4:19;
• Twórca, Wytwórca – odnosi się do ludzi: rzemieślników (1. Krn 4:21, Dz 18:3), artystów, czasami antropomorfizacja Boga (Iz 29:16, Rz 9:20, Heb 11:10), podkreślana mniejsza wartość dzieła niż twórcy w przypadku wytwórców bożków (Ps 115:8, 135:18, Iz 44:9, 48:16, Hab 2:18);
• Stworzyć – często odnosi się do wydarzeń opisanych w pierwszych rozdziałach Genesis, zwykle opisuje działanie Boga, czasami odnosi się do podtrzymywania życia na świecie, ok. 130 wystąpień w tekście Biblii;
• Tworzyć – działanie sił materialnych, na ogół ludzi np. w Wj 27-38 są opisy tworzenia Arki Przymierza i Namiotu Zgromadzenia, choć np. w Kpł 13:10 tworzy się obrzęk na ranie, a w 1. Krl 6:31 elementy konstrukcyjne tworzą pięciobok.
Odwołanie do stwórczej roli Boga znajduje się w większości ksiąg biblijnych. Można odnieść wrażenie, że twórczość to jeden z jego ważniejszych atrybutów. Świat jest efektem jego twórczego działania. W przypadku ludzi twórczość odnosi się do różnych obszarów aktywności. Na kartach Biblii są opisywani twórcy namiotów, bożków, ozdób do świątyni itd. Ocena twórcy przebiega poprzez ocenę twórczości, a ta przebiega według podstawowej użyteczności dzieła. Twórcy bożków są wyśmiewani, ale reszta twórców jest oceniania co najmniej neutralnie. Można uznać, że Twórczość to działanie, którego rezultat widać. Nie jest konieczna oryginalność ani rozbujała różnorodność. Właściwa Twórczość to działanie, które po prostu powinno się robić.
W moim życiu Twórczość przejawia się w wielu drobnych działaniach na rzecz osób z mojego otoczenia, dzięki którym oni mogą czuć się lepiej. Twórcze działania obejmują zakres od najprostszych rad i pocieszania przez fizyczne wsparcie w obszarach sprzątania, gotowania, do opieki nad siostrzenicami. Moja Twórczość w przestrzeni eklezjalnej realizuje się we współorganizowaniu działań grupy młodzieżowej przy parafii, opracowywaniu tematów na spotkania, a w sezonie wakacyjnych także jako wychowawca na obozach dla dzieci. Jednym z najciekawszych wyzwań związanym z pracą z dziećmi i młodzieżą jest utrzymanie dyscypliny, przy pominięciu popularnych metod będących pod wpływami herezji pelagiańskiej.
Podsumowanie
Chaos, Porządek i Twórczość są kolejnymi fazami rozwoju:
• Chaos jest podstawowym stanem każdego elementu rzeczywistości. W tym stanie nie można nic użytecznego zrobić – tak jak nie można nic zrobić, mając po prostu stertę różnych prostych elementów;
• Porządek jest stanem niektórych fragmentów rzeczywistości. Odznacza się on możliwością łatwego wykorzystania uporządkowanych obiektów w prowadzonych działaniach – tak jak łatwiej użyć maszyny niż samych części, z których się ona składa.
• Twórczość to wykorzystanie możliwości, jakie daje uporządkowanie rzeczywistości.
Zarówno Twórczość, jak i Porządek są pożądane. Różnica między nimi tkwi w celowości. Twórczość sama wyznacza sobie cele, a Porządek jest podporządkowany innym celom. Twórczość do Porządku ma się tak jak podróżowanie do produkcji samochodów.
Człowiek stworzony na obraz Boga również jest twórcą. Będzie oceniany przez pryzmat swoich dzieł. Gdyby ktoś był doskonały, musiałby robić tylko to, co mu się podoba, i byłoby dobrze. W pozostałych wypadkach konieczna jest zmiana w człowieku, której przedmiot, zakres i mechanizmy jej przeprowadzenia są tematem na odrębną serię artykułów.
