Biblia

Na podstawie czytań przewidzianych na I Niedzielę Adwentu (rok C, 2022/23, kalendarz LCMS, perykopy w przekładzie Uwspółcześnionej Biblii Gdańskiej)

Słowo, które widział Izajasz, syn Amosa, dotyczące Judy i Jerozolimy. Stanie się w dniach ostatecznych, że góra domu Pana będzie utwierdzona na szczycie gór i wywyższona ponad pagórki; i wszystkie narody popłyną do niej. I pójdzie wiele ludów, i powie: Chodźcie, wstąpmy na górę Pana, do domu Boga Jakuba; on będzie nas uczył swoich dróg, a my będziemy kroczyli jego ścieżkami. Z Syjonu bowiem wyjdzie prawo, a słowo Pana z Jerozolimy. On będzie sądził wśród narodów i karcił wielu ludzi. I przekują swe miecze na lemiesze, a swoje włócznie na sierpy. Naród przeciw narodowi nie podniesie już miecza i nie będą się już ćwiczyć do wojny. Domu Jakuba, chodźcie, postępujmy w światłości Pana. (Izajasz 2: 1 – 5)

Uradowałem się, gdy mi powiedziano: Pójdziemy do domu Pana. Nasze nogi stanęły w twoich bramach, o Jeruzalem! Jeruzalem, pięknie budowane jak miasto, w jedną całość zespolone;    Bo tam wstępują pokolenia, pokolenia Pana, do świadectwa Izraela, aby wysławiać imię Pana. Tam bowiem są postawione trony sądu, trony domu Dawida. Proście o pokój dla Jeruzalem: Niech się szczęści tym, którzy cię miłują. Niech będzie pokój w twoich murach i spokój w twoich pałacach. Ze względu na moich braci i dla moich przyjaciół będę teraz ci życzył pokoju. Ze względu na dom Pana, naszego Boga, będę zabiegał o twoje dobro. (Psalm 122)

Nikomu nie bądźcie nic winni oprócz wzajemnej miłości. Kto bowiem miłuje bliźniego, wypełnił prawo. Gdyż to: Nie będziesz cudzołożył, nie będziesz zabijał, nie będziesz kradł, nie będziesz fałszywie świadczył, nie będziesz pożądał i jakiekolwiek inne przykazanie, w tych słowach się streszcza: Będziesz miłował swego bliźniego jak samego siebie. Miłość nie wyrządza zła bliźniemu. Tak więc wypełnieniem prawa jest miłość. A czyńcie to, znając czas, że już nadeszła pora, abyśmy się obudzili ze snu. Teraz bowiem bliżej nas jest zbawienie, niż kiedy uwierzyliśmy. Noc przeminęła, a dzień się przybliżył. Odrzućmy więc uczynki ciemności, a obleczmy się w zbroję światłości. Postępujmy uczciwie, jak za dnia, nie w hulankach i pijaństwach, nie w rozwiązłości i rozpustach, nie w sporach ani w zazdrości. Ale obleczcie się w Pana Jezusa Chrystusa, a nie troszczcie się o ciało, by zaspokajać pożądliwości. (Rzymian 13: 8 – 14)

Lecz o tym dniu i godzinie nikt nie wie, nawet aniołowie niebiescy, tylko sam mój Ojciec. A jak było za dni Noego, tak będzie z przyjściem Syna Człowieczego. Jak bowiem za tych dni przed potopem jedli i pili, żenili się i za mąż wydawali aż do tego dnia, w którym Noe wszedł do arki; I nie spostrzegli się, aż przyszedł potop i zabrał wszystkich – tak będzie i z przyjściem Syna Człowieczego. Wtedy dwóch będzie w polu, jeden będzie wzięty, a drugi zostawiony. Dwie będą mleć na żarnach, jedna będzie wzięta, a druga zostawiona. Czuwajcie więc, ponieważ nie wiecie, o której godzinie wasz Pan przyjdzie. A to wiedzcie, że gdyby gospodarz wiedział, o jakiej porze ma przyjść złodziej, czuwałby i nie pozwoliłby włamać się do swego domu. Dlatego i wy bądźcie gotowi, bo Syn Człowieczy przyjdzie o godzinie, której się nie spodziewacie. (Mateusz 24: 36 – 44)

Słowo widziane przez Izajasza

Słowo Boże jest nie tylko słyszalne, ale i widzialne¹. Bóg, Syn Boży, nie tylko objawił nam swoją naukę na drodze duchowej, ale stał się, za wyjątkiem grzechu, bez reszty jednym z nas². Mamy nie tylko natchnione Pismo, ale i wspólne – historyczne oraz osobiste – aktualne doświadczenie bliskości z Logosem, Panem Jezusem³. To właśnie Jego przyjścia w ludzkiej naturze tyczy się proroctwo Izajasza. W pierwszym rzędzie – tego dokonanego, gdy nastała pełnia czasu, rozpoczętego w Nazaret podczas zwiastowania Marii Pannie, a objawionego Izraelowi i narodom w Betlejem⁴. Chwała Najwyższemu, bo nie jesteśmy Ludem jedynie księgi⁵. Chwała Najbliższemu, bo jesteśmy Oblubienicą Boga z Nami⁶.

Syn Józefa, syn Dawida

Gdybyśmy jednak poprzestali na tym – przecież tak wspaniałym i radosnym – wymiarze proroctwa, okradlibyśmy siebie samych z całej głębi Ewangelii w nim zawartej⁷. Podczas świętej eucharystii głosimy, świętujemy oraz karmimy i poimy się obecnością Baranka, aż przyjdzie⁸. Adwent kościelny również łatwo zamknąć w przygotowaniu do Pamiątki Narodzenia Pana, ale główna jego treść to obecnie nie wspomnienie spełnienia nadziei na przyjście Mesjasza, syna (jak uważano) Józefa, a rozpalenie naszego oczekiwania na Jego powrót⁹. Wszystkie narody zwrócą się ku Bogu, a wszelkie wojny zostaną zażegnane, ale dopiero gdy Mesjasz zstąpi w chwale na Górę Oliwną, aby zasiąść na tronie swojego praojca Dawida i sprawować sąd¹⁰. Z Synaju Mojżesz zniósł Prawo, ale Tora, w całym swoim majestacie, pełna łaski i prawdy, osobiście wyszła z Jerozolimy: najpierw z krzyżem i koroną cierniową na Golgotę, sześć tygodni potem – na Górę Oliwną, a gdy dopełniło się pięćdziesiąt dni, na cały świat w mocy Ducha Świętego¹¹. To o Nim jest Tora Mojżesza i prorocy¹².

Dłużni tylko miłość

Dłużnikiem w systemie prawnym, w którym obracał się Paweł i adresaci, zasadniczo można było zostać w dwóch kategoriach sytuacji. Po pierwsze: jeżeli z powodu przewinienia czy wyrządzenia szkody przez nas lub kogoś, za kogo odpowiadamy, powstał obowiązek zadośćuczynienia. Po drugie: jeżeli otrzymaliśmy jakieś świadczenie na zasadzie „daję, abyś dał”. W jednym, krótkim zdaniu apostoł daje wezwanie obejmujące obydwie sytuacje. Najpierw nikomu nie wyrządzać krzywdy, bo to jest oznaka miłości, doskonałego spełnienia przykazań¹³. Jeżeli natomiast zawinimy, prawdziwa skrucha obejmuje, na miarę naszych możliwości, zadośćuczynienie pokrzywdzonemu według zasad (przynajmniej) ludzkiej sprawiedliwości¹⁴. Zadośćuczynienie Bogu jednakże jest dla nas niemożliwe¹⁵.

Właśnie ten fakt zgubienia grzesznika otwiera następną warstwę tej równie krótkiej, co radykalnej nauki¹⁶. Uratowani przez Boga, otrzymaliśmy od Niego objawienie Jego pragnienia¹⁷. Jak serdecznie chce nas zbawić, tak samo chce, abyśmy owoc naszej wdzięczności przekazali dalej¹⁸. Nie chce jednak „rewanżu” wobec Niego wprost, bo ani Bogu to potrzebne, ani dla nas możliwe do spełnienia¹⁹.

Przyoblec się w Chrystusa

Zbawiciel otwiera nam za to inną drogę – cokolwiek uczynimy jednemu z najmniejszych braci Boga, policzy to nam jako dzieło miłości, akt łaskawości… prochu wobec Stworzyciela²⁰. Co więcej, nawet usprawiedliwieni i odrodzeni, nie moglibyśmy pełnić szczerych dobrych dzieł bez łaski po łasce²¹. Bez Ducha Świętego, wszystkie nasze akty religijności i filantropii byłyby martwymi uczynkami, skrwawioną szmatą²². Tymczasem, napełnieni Duchem Świętym, obleczeni w Jezusa Chrystusa mamy śmiały przystęp do Ojca²³. Bóg chce widzieć nas w objęciach Baranka, którego chwałą jesteśmy okryci jak Jakub owczymi skórami, więc nas jak Wybranego Syna nie potępi, a życzliwie wysłucha²⁴. W tej ufności, już nie pod Prawem, a pod Ewangelią, w nadziei ostatecznego wejścia do szabatu Pana, wchodzimy do domu Pana. Do niebieskiej Jerozolimy, w której sam Chrystus jest świątynią²⁵. Tam otrzymujemy pokój i pojednanie, szalom nie z tego świata²⁶.

Zbroja dla rolników

Naszą zbroją światłości nie są miecze i włócznie nakazów, zakazów, (samodzielnych) ludzkich pokut i dobrych postanowień²⁷. Dzięki Bogu, bo na tej ścieżce, nie obronił się na dłuższą metę ani biblijny Izrael, ani nam się to nie uda²⁸. Izrael, to jest Ten, który walczy z Bogiem, albo jest wierny swojemu imieniu i nie idzie na bój inaczej jak w mocy Anioła Jahwe, Wodza Zastępów, albo staje się pośmiewiskiem pogan²⁹. Dzięki Bogu naszą zbroją jest krew Jezusa, Jego miłość, mądrość i moc³⁰. Król zwycięski ogłasza nam, podbitym poganom, dobrą nowinę o tym, że nad nami i w nas właśnie zapanowało Jego wieczne królestwo³¹. Mamy ten komfort, objawiony w duszy przez Pocieszyciela³², że zamiast broni, możemy się zająć użytkowaniem pługów i sierpów. Nasze owocowanie jest zbieraniem plonu z trudu Winogrodnika: orajmy i żnijmy. Ojciec dał ziarno, Syn daje narzędzia, a Duch da żniwo³³.

Jak potop...

Ewangelia niesie nam dwie obrazowe, przemawiające do wyobraźni i serca, przestrogi. Jak można było nie spostrzec, że Noe przez blisko sto lat (zostawmy dziś na boku kwestię rozumienia nieomylności czy też bezbłędności natchnionych Ksiąg i historyczności biblijnej protologii³⁴) budował łódź ogromnych rozmiarów na stałym lądzie i zbierał do niej inwentarz z całej ziemi³⁵? Widzieć – sąsiedzi widzieli… Co chcieli, to i widzieli³⁶. Najpewniej „wariata” budującego szalupę ratunkową wielkości miasta po środku suchej ziemi³⁷, (trzeba pamiętać jeszcze, że robi to zanim mowa o jakimkolwiek deszczu, jakby autor sugerował, że Noe ma nie większe postawy do wiary w groźbę totalnego potopu, jak potem Abram i Saraj w obietnicę licznego potomstwa³⁸). Nie chcieli jednak spostrzec, zrozumieć prostego zwiastowania, wezwania do pokuty, które potem kornie przyjęła Niniwa³⁹. Spodobało się Bogu zbawić świat przez głupstwo głoszenia słowa⁴⁰.

Jezus ostrzega, że ci którzy nie uwierzą, nie ostoją się, lecz pomrą w swoich grzechach⁴¹. Jeden będzie zabrany przez wody potopu, drugi pozostanie na arce⁴². Jeden będzie pozostawiony przy życiu, a drugi zabrany przez deszcz ognia i siarki⁴³. Jeden będzie zabrany przez anioła mściciela Jahwe, a drugi zachowany na tym świecie w domu pomazanym krwią baranka paschalnego⁴⁴ (na absolutnym marginesie, odnośnie popularnej narracji o pochwyceniu świętych przed nadejściem antychrysta i ucisku, fragment ten jest używany jako koronny dowód doktryny, tymczasem można o nim powiedzieć wiele, ale akurat nie to, że pozostawieni są „pechowi”, a zabrani – błogosławieni).

... i jak złodziej

Ale i my, wierzący, potrzebujemy jak powietrza, strzec się przewrotnego serca niewiary⁴⁵. Codziennie potrzebujemy badać swoje sumienia, żeby nie okazało się, że będziemy jeść i pić, żenić się i za mąż wychodzić, a nagle nadejdzie chwila prawdy i dowiemy się, że jesteśmy pannami głupimi⁴⁶. Co nam po lampach, jeśli zostaniemy obudzeni bez oliwy? Co nam pomoże, jeżeli dzień oczekiwany okaże się dniem straszliwym, a zamiast uczty weselnej znajdziemy się, Boże broń przed nami samymi, w ciemnościach zewnętrznych? Tu jest druga przestroga. Bóg nas kocha, ale nie jest naiwny⁴⁷. Mesjasz nie zaniedbuje swojej chwały przy powrocie, kiedy mówi, że przyjdzie jak złodziej⁴⁸. Nie chodzi o to, że przyjdzie nie po swoje⁴⁹. Pańska jest ziemia i wszystko, co ją napełnia; świat cały i jego mieszkańcy⁵⁰.

W swojej delikatności Bóg przekonuje nas o naszej grzeszności w sposób zawoalowany i empatyczny⁵¹. Stary człowiek w nas i tak „wie swoje”: Bóg zabiera nam prawa, nie daje nam być szczęśliwymi, to zjedzenia owocu w ogrodzie Eden zakaże, to budowę wieży do nieba na równinie Szinear popsuje⁵². Nawet po wypełnieniu proroctw, na czele ze znakiem Jonasza, obciąża naszą gotowość do wiary zamiłowanie do grzechu⁵³. Kwestią, nomen omen, nowego życia albo drugiej śmierci jest dla nas czuwanie każdego dnia i niedowierzanie sercu, które wmawia nam, że Dawca życia chce nam odebrać cokolwiek innego niż śmierć⁵⁴.

Nareszcie koniec

Ewangelia jest zaś taka, że pierwszym z darów Ducha Świętego jest odraza do grzechu i pragnienie dobra, a finalne: Dobrego⁵⁵. Nowe stworzenie, obleczenie w Chrystusa, polega między innymi na tym, że pożądamy pełnego i nierozerwalnego zjednoczenia z Nim, coraz bardziej w miejsce zaspokojenia roszczeń upadłej natury⁵⁶. Obdarowani w ten sposób, możemy z ufnością, czuwać przede wszystkim po to, żeby nie przegapić kolejnej danej nam łaski, bo teraz jest czas zbawienia, a jeden Bóg wie, kiedy skończy się moje i Twoje oczekiwanie na spotkanie z nim⁵⁷. Jeżeli nie zaprzemy się w sercu Pana, to i śmierć, i koniec tego świata będzie nam zyskiem⁵⁸. Co daj, Boże, żeby do nas dotarło i przemieniało nas do szpiku kości⁵⁹. Obyśmy wtedy patrzyli Mu w oczy mówiąc "nareszcie"⁶⁰. Amen.

¹J 1:14; 1 J:1-2; Mt 13:16-17; 1 P 3:10-12
²Hbr 4:16; Flp 2:7
³Mt 28:20; 1 P 1:8
⁴Łk 1:26-38; 2:32
⁵Ez 37:27; Jr 31,33; Oz 2,25; Rz 9:25
⁶Iz 7:14.62:4; Mt 1:23
⁷2 Tm 4:8; Flp 4:7
⁸1 Kor 11:26
⁹2 P 3:13; Rz 8:18-23
¹⁰Łk 1:32-33; Mt 25,31; Rz 14:12; 2 Kor 5:10
¹¹Iz 52:13; Ez 11:23; Mt 28:16-20
¹²Łk 24:25-27.44
¹³Mt 22:36-40
¹⁴Mt 5:38; Kpł 24,17-22, ale por. też np. Wj 22
¹⁵Hbr 10:4; Ps 49:8-12.16
¹⁶Łk 6:36
¹⁷J 15:15
¹⁸1 Tm 2:4; 2 Tm 2:3; Mt 10:8
¹⁹Ps 50:7-14
²⁰Mt 25:34.40
²¹J 15:5-6; Flp 2:13
²²Iz 64:5; Hbr 6:1.9:9-12.14
²³Ef 3:12
²⁴Rdz 27:27; Rz 8:31-34
²⁵Hbr 12:22-24
²⁶J 14:27
²⁷Ps 40:18.118:8-9
²⁸Ps 124
²⁹Joz 5:13-15; Ps 22:6; Ez 22:4
³⁰1 Kor 1:24
³¹Mt 3,2.13
³²Rz 8:14-16
³³Mt 9:38.13:3; J 6:63; 1 Kor 3:6-9
³⁴Rdz 1-11; dział teologii zajmujący się „rzeczami pierwszymi”, podobnie jak
eschatologia – „sprawami ostatecznymi”
³⁵Rdz 6:13-22
³⁶Mt 13:15; 1 Kor 4:9-13
³⁷Ps 1:1; Hbr 11:7
³⁸Rz 4:18-21
³⁹Jon 3:5-10
⁴⁰1 Kor 1:21
⁴¹J 8:24; Iz 7:9
⁴²Rdz 7:23
⁴³Rdz 19:12-17.24-26
⁴⁴Wj 12,21-33
⁴⁵Hbr 3:12-14
⁴⁶Mt 25,1-13; Ps 4:4; Lam 3:40 1 Kor 11:31; Gal 6:4; 1 J 3:20-21
⁴⁷Rdz 3:8-11; Jer 17:10; J 2:25
⁴⁸Mt 21:40-45; 1 Tes 5:1-2; Obj 3:3.16:15 (TR-UBG)
⁴⁹J 1:11
⁵⁰Ps 24:1;
⁵¹J 16:8-13; Ps 103:8-9.145:8-9;
⁵²Mt 12:17-21; Iz 42,1-7
⁵³J 3:19-20; Rz 1:18
⁵⁴Jer 17:9; Rz 1:21-23
⁵⁵Ps 51:12; Jer 24:7.31:33; Ez 11:19-21
⁵⁶Rz 8:23; 1 Tes 4:3; 1 J 3:3
⁵⁷Łk 2:25-32; Ps 63:2.130:6
⁵⁸Ps 63:4; Flp 1:21.23; Łk 23:43
⁵⁹1 Kor 15:51, Dz 3:26
⁶⁰Mt 25:21; 1 Kor 15:54-58; 1 P 1:3-9; Obj 20:6