Na podstawie fragmentu książki The New Testament in Its World, N. T. Wright i Michael F. Bird, wyd. Zondervan Academic 2019, str. 317-318
Pogrzeb Jezusa i odkrycie pustego grobu można uznać za historycznie wiarygodne.
Wiele ofiar ukrzyżowania nie otrzymywało właściwego pochówku, zwłaszcza w czasie wojny. Ich zwłoki bywały pozostawiane jako padlina dla sępów i dzikich psów, albo masowo umieszczane w otwartych grobach. Niemniej, wiemy też, że sporo ofiar ukrzyżowania zostawało własciwie pochowanych. Rzymskim urzędnikom zdarzało się oddawać ciała skazańców rodzinom, jak poświadcza Filon1. Słynnym przykładem jest Jehohanan ben-Hagkol. Jehohanan był żyjącym w I wieku mieszkańcem Judei, który poniósł śmierć przez ukrzyżowanie. Jego kości, umieszczone w podpisanej urnie, zostały odnalezione w Jerozolimie w 1968 roku. W jednej z kości piętowych wciąż tkwił gwóźdź.
Aby nie prowokować zamieszek, rzymscy zarządcy Judei zazwyczaj skłaniali się do wspierania żydowskich zwyczajów pogrzebowych, które wymagały by nie pozostawiać ofiar egzekucji wiszących po zachodzie słońca (patrz Pwt 21,22n)2. Biorąc pod uwagę tendencję tradycji chrześcijańskiej do obwiniania żydowskich przywódców za śmierć Jezusa, jest mało prawdopodobne, aby ludzie zmyślili sobie historię pogrzebu i zidentyfikowali Józefa z Arymatei, członka Sanhedrynu, jako osobę która pochowała Jezusa. Bardziej prawdopodobne byłoby wskazanie po prostu na jakiegoś wiernego ucznia.
Spójrzmy na relację o pustym grobie w Ewangelii Marka 16,1-8. Fragment ten jest oparty o bardzo wczesny przekaz, który najprawdopodobniej powstał w kręgach chrześcijan żydowskiego pochodzenia. Tekst nawiązuje do pobożnych praktyk żydowskich, takich jak zachowywanie szabatu i respektowanie zakazu pracy w tym dniu (Mk 16,1n). Wykorzystanie dużych kamieni do zamykania grobowców było znane w Jerozolimie i okolicach (Mk 16,3n). Przedstawianie aniołów jako młodzieńców odzwierciedla żydowską tradycję (Mk 16,5). Relacja Marka wskazuje na Jezusa jako na Nazarejczyka (16,6). Pokazuje zainteresowanie Galileą (16,7). Fragment Marka 16,1-8 wyraża zatem język i atmosferę panującą we wczesnym Kościele Jerozolimskim3. W dodatku najwcześniejszym żydowskim wyjaśnieniem pustego grobu Jezusa było wykradzenie ciała przez uczniów [Mt 27,64]. Gdyby grób nie był pusty, nie powstałaby teoria o wykradzeniu ciała.
1Filon z Aleksandrii, Przeciw Flakkusowi 83, link do tekstu angielskiego (Filon pisze o oddawaniu ciał skazańców, których data egzekucji wypadała w okolicach urodzin cesarza.)
2Craig A. Evans, 'Getting the Burial Traditions and Evidences Right' w How God Became Jesus: The Real Origins of Belief in Jesus' Divine Nature, wyd. Zondervan 2014, str. 71-93
3Dale C. Allison, Resurrecting Jesus: The Earliest Christian Tradition and Its Interpreters, Londyn 2005, str. 328
